Brak wpływu obywateli na politykę

Zgodnie z teorią twórcy francuskiego absolutyzmu, Jeana Bodina (1530-1596 r.), władca jest jedyną osobą, która sprawuje niezależne rządy w państwie. Prawo ustanowione przez suwerena stoi ponad innymi (np. prawem zwyczajowym), a obywatele powinni stosować się do przepisów nadanych przez władcę, przy czym ich zgoda nie jest wymagana. Dzięki tej teorii w zachodniej Europie udało się wprowadzić wyższe, regularne podatki bez sprzeciwu społeczeństwa. W efekcie państwo bogaciło się, ale jakość życia poddanych znacznie się obniżyła.

Możliwość sprawowania władzy w sposób opresyjny

Inicjator absolutyzmu we Włoszech, Niccolo Machiavelli, uważał, że władca reprezentuje wspólne dobro całego narodu, natomiast dobro jednostki jest wyrazem egoizmu. Jeżeli racja stanu tego wymaga, obywatel musi być gotowy na poświęcenie, karę, tortury, a nawet śmierć. Władca absolutny może zatem dowolnie ingerować w życie obywateli – nakładać wysokie podatki, zmuszać do udziału w wojnie czy ograniczać prawo do wyznawania religii. Protesty społeczeństwa nie miały większych szans na powodzenie, ponieważ przykład Ludwika XIV pokazuje, że wszelkie przejawy buntu były krwawo tłumione.

Konsekwencje złych decyzji podjętych przez władcę

Władca może poprzez swój egoizm, lenistwo i rozrzutność doprowadzić do załamania gospodarki, czy wręcz upadku państwa. Obywatele muszą żyć ze niekorzystnymi decyzjami swojego monarchy i muszą stosować się do wprowadzonych przez niego przepisów. Jako przykład można podać zniesienie edyktu nantejskiego przez króla Ludwika XIV, co skutkowało wyburzeniem świątyń protestanckich, zmuszeniem pastorów do zmiany wyznania oraz masową ucieczką protestantów do krajów zapewniających wolność religijną.

Brak nadzoru nad władcą

W absolutyzmie klasycznym władca kreował się na „bożego pomazańca”, tzn. jego władza miała być nadana przez samego Boga. W związku z tym władca odrzucał wszelkie ziemskie zwierzchnictwo, nawet Kościoła reprezentowanego przez papieża. W państwie brakowało opozycji, która mogłaby podważyć decyzję władcy czy kontrolować jego działania. Owszem, władca otaczał się licznymi ministrami i doradcami, jednak ostateczne decyzje zależały tylko od niego. Stąd też władca mógł wykorzystać swoją pozycję do realizowania własnych interesów.

Brak możliwości usunięcia władcy w sposób legalny

Absolutyzm zapewniał władcy możliwość dożywotniego panowania – przykładowo Ludwik XIV panował aż 72 lata, Fryderyk II Hohenzollern – 46 lat, Piotr I Wielki – 36 lat. Monarcha mógł rządzić tak długo, jak długo pozwalało mu na to jego zdrowie. Nie było żadnej legalnej możliwości, aby usunąć żyjącego władcę i zastąpić go kimś innym. Obalenie władcy mogło nastąpić jedynie wskutek zabójstwa lub rewolucji (np. Wielka Rewolucja Francuska w latach 1789-99 doprowadziła do upadku monarchii Burbonów).

Sprawowanie przez władcę całkowitej kontroli nad wojskiem

Władca absolutny mógł zmusić poddanych do służby wojskowej i wzięcia udziału w wojnie czy nakładać bardzo wysokie podatki w celu zbudowania armii. Takie postępowanie zapewniało państwu bezpieczeństwo i zwiększało możliwość ekspansji, jednak z drugiej strony – nie każdy obywatel chciał ginąć w imię „wspólnego dobra”. Poza tym władca mógł podejmować wszelkie decyzje dotyczące prowadzenia bitew i wojen, w tym ingerować w taktykę wojskową, co nie zawsze odnosiło pozytywne skutki.

Ryzyko zdrady państwa

Scentralizowana władza niesie za sobą ryzyko zdrady państwa, zwłaszcza jeśli na tronie zasiada obcokrajowiec. Może się okazać, że władca nie dąży do rozwoju gospodarczego i militarnego swojego państwa, a wręcz przeciwnie – wprowadza chaos i podejmuje decyzje, które pogłębiają kryzys. Władca może też zawrzeć sojusz z krajami ościennymi, zlikwidować armię i doprowadzić do rozbiorów państwa.