Szukaj

Wady i zalety Niebieskiej karty

Niebieska Karta ma swoje wady i zalety. Niewątpliwie procedury określone w Rozporządzeniu Rady Ministrów z 13 września 2011 roku dają nadzieję ofiarom przemocy domowej na lepsze życie, wolne od agresji i strachu. Jednak można zauważyć pewne zagrożenia oraz przeszkody, które obniżają skuteczność tego rozwiązania.

Niebieska Karta - zalety i wady

Niebieska Karta ma wiele zalet, dzięki którym może stanowić skuteczny oręż do walki z przemocą psychiczną i fizyczną.

Zalety Niebieskiej Karty

Stosunkowo proste wszczęcie procedury

Uruchomienie procedury Niebieskie Karty jest stosunkowo proste i łatwo dostępne dla osoby poszkodowanej. Ofiara może złożyć zawiadomienie na policji, jednak funkcjonariusz może wypełnić formularz także podczas interwencji domowej. Poza tym osoba poszkodowana może zwrócić się o pomoc do różnych instytucji – szkoły, ośrodka pomocy społecznej czy gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych. Wystarczy też udać się do lekarza, pielęgniarki lub innego pracownika ochrony zdrowia. Organy te mogą również wszcząć procedurę z własnej inicjatywy lub na wniosek osób trzecich (np. sąsiadów).

Zwiększenie bezpieczeństwa ofiar przemocy

Niebieska Karta może zapewniać ofiarom większe poczucie bezpieczeństwa. Już samo zawiadomienie o wszczęciu procedury może sprawić, że agresor przestanie czuć się bezkarny. Od tej pory sprawca zyskuje świadomość, że jego działanie jest stale monitorowane przez członków zespołu interdyscyplinarnego i grupy roboczej. Poza tym obecnie policja ma znacznie szersze uprawnienia i oprócz zastosowania środków przymusu bezpośredniego oraz zatrzymania sprawcy przemocy, funkcjonariusz może również wydać nakaz natychmiastowego opuszczenia lokalu oraz zakaz zbliżania się do niego.

Wsparcie w ramach indywidualnego planu pomocy

Rzetelna współpraca zespołu interdyscyplinarnego oraz członków grupy roboczej powinna zaowocować stworzeniem planu pomocy, dzięki któremu rodzina może sobie poradzić z przemocą oraz współistniejącymi problemami (np. alkoholizmem, ubóstwem).

Formy pomocy w ramach procedury Niebieskie Karty:

  • wsparcie psychologiczne i terapeutyczne;
  • konsultacje prawne;
  • pomoca socjonalna i materialna;
  • wsparcie pedagogiczne w wychowywaniu dzieci;
  • pomoc w zakresie opieki zdrowotnej;
  • zwiększenie świadomości ofiar w zakresie swoich praw;
  • aktywizacja zawodowa, szczególnie osób zależnych finansowo od sprawcy.

Jeżeli sytuacja rodziny tego wymaga, instytucje zaangażowane w sprawę mogą wnioskować o podjęcie kroków prawnych (np. wydanie zakazu zbliżania się i kontaktowania) w celu zapewniania większego bezpieczeństwa ofiarom przemocy.

Skoordynowane działanie różnych instytucji

Procedura Niebieskie Karty jest realizowana przez zespoły interdyscyplinarne oraz grupy robocze, w skład których wchodzą przedstawiciele różnych profesji: policjanci, prawnicy, pracownicy socjalni, kuratorzy sądowi, pedagodzy szkolni, nauczyciele. Skoordynowana współpraca tych osób może sprawić, że rodzina uzyska pomoc w szerokim zakresie – zarówno w odniesieniu do ofiar przemocy, jak i jej sprawców. Skład zespołu może być stały lub zmieniać się w zależności od skali i rodzaju problemów. Dzięki temu rodzina ma szansę uzyskać dokładnie taki rodzaj pomocy, jakiego najbardziej potrzebuje w danym momencie.

Szansa dla sprawcy

Niebieska Karta może zmienić na lepsze życie także samego sprawcy przemocy. W jaki sposób? Otóż w ramach indywidualnego planu pomocy grupa robocza może zaproponować sprawcy udział w specjalnych programach, które uczą, jak radzić sobie z agresją i wyeliminować zachowania przemocowe. W ramach procedury Niebieskie Karty osoba dopuszczająca się przemocy może również wziąć udział w terapii dla osób uzależnionych od alkoholu, a także zostać skierowana na badanie psychiatryczne pod kątem zaburzeń i chorób psychicznych.

Niebieska Karta opiera się na słusznych podstawach, jednak ma swoje minusy. Dlaczego procedura, która w zamierzeniu ma nieść pomoc ofiarom przemocy, nie zawsze się sprawdza?

Wady Niebieskiej Karty

Nadmierna biurokratyzacja

Niebieska Karta bywa krytykowana za nadmierną i wadliwą biurokrację. Już samo wszczęcie procedury wymaga wypełnienia obszernego formularza (Niebieska Karta – A) na miejscu zdarzenia. Następnie trzeba powołać grupę roboczą w ramach zespołu interdyscyplinarnego, która opracuje indywidualny plan działania dla rodziny dotkniętej przemocą. Grupa musi przeprowadzić niezależne posiedzenia z udziałem ofiary oraz domniemanego sprawcy – podczas zebrań wypełnia się odpowiednio formularze Niebieskie Karty C i D. Każda czynność wykonana w ramach Niebieskiej Karty musi zostać udokumentowana, co zajmuje czas i powoduje skupienie na biurokracji, zamiast na niesieniu szybkiej pomocy ofiarom przemocy.

Możliwość nadużyć

Niebieska Karta stwarza okazję do nadużyć, co wynika m.in. ze stosunkowo łatwego uruchomienia samej procedury. Zdarza się, że zgłoszenia ofiar nie mają pokrycia w rzeczywistości i stanowią oręż podczas rozprawy rozwodowej czy w walce o prawo do opieki nad dziećmi. Co więcej, procedura nie wymaga zgody ofiary i można ją wszcząć na podstawie donosu osoby postronnej, np. sąsiada lub innego rzekomego świadka zdarzenia. Z tego względu Niebieska Karta może być wykorzystana także w celu zemsty lub uzyskania korzyści finansowych.

Brak skuteczności wynikający z niekompetencji

Obecnie procedurę Niebieskie Karty może uruchomić nie tylko funkcjonariusz policji, ale również pracownik socjalny, pracownik oświaty, pracownik ochrony zdrowia oraz przedstawiciel gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych. Jednak zdarza się, że osoby te nie podejmują czynności z różnych powodów – braku przeszkolenia, braku czasu, niechęci do przejmowania odpowiedzialności, braku wiary w skuteczność tego rozwiązania, lekceważącego podejścia do obowiązków. Zdarza się też, że współpraca osób zaangażowanych w procedurę przebiega w sposób chaotyczny, zbyt czasochłonny i bez wymiernych wyników.

Trudna współpraca ze sprawcą i/lub ofiarą przemocy

Czasami nieskuteczność Niebieskiej Karty wynika z postawy ofiar oraz sprawców przemocy. W społeczeństwie wciąż pokutuje przekonanie, że o trudnej sytuacji panującej domu nie powinny wiedzieć osoby postronne, np. pracownicy szkoły czy sąsiedzi. Poza tym ofiary niejednokrotnie same nie chcą współpracować, ponieważ nie mają zaufania do systemu, czują wstyd i obawiają się reakcji swojego oprawcy. Realizację kolejnych etapów procedury utrudniają również sprawcy, którzy nie przyznają się do stosowania przemocy, unikają spotkań z zespołem interdyscyplinarnym oraz lekceważą środki zastosowane przez policję.

Naruszenie autonomii i prawa do prywatności

Krytycy Niebieskiej Karty uważają, że procedura może naruszać prawo człowieka do prywatności, ponieważ nie wymaga zgody ani wiedzy osoby pokrzywdzonej. Przedstawiciel uprawnionej instytucji ma obowiązek uruchomić procedurę w razie podejrzenia zaistnienia przemocy domowej nawet przy wyraźnym sprzeciwie ofiary. Poza tym ze względu na podejmowane czynności członkowie zespołów interdyscyplinarnych oraz grup roboczych mogą również przetwarzać dane ofiar i sprawców (np. dotyczące stanu zdrowia, orzeczeń administracyjnych, wyroków sądowych). Mimo zasady zachowania poufności osoby dotknięte przemocą często obawiają się, że o ich problemie dowiedzą się sąsiedzi, znajomi w pracy czy inni członkowie rodziny.

Plusy i minusy Niebieskiej Karty - podsumowanie

Niebieska Karta to procedura, dzięki której ofiary przemocy domowej mogą odzyskać poczucie bezpieczeństwa i spokojne, wolne od strachu życie. Szeroki zakres form wsparcia sprawia, że osoby poszkodowane mogą „stanąć na nogi” i uniezależnić się od swoich oprawców. Niestety ze względu na nadmierną biurokrację oraz wady wynikające z czynnika ludzkiego Niebieska Karta nie zawsze działa tak, jak powinna.

Bibliografia / Netografia

  • repozytorium.uwb.edu.pl, Kalinowska A., Procedura „Niebieskie Karty” i jej skuteczność w przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie na przykładzie badań funkcjonariuszy komendy miejskiej policji w Białymstoku, Uniwersytet w Białymstoku Wydział Pedagogiki i Psychologii, Białystok 2019, https://repozytorium.uwb.edu.pl/jspui/bitstream/11320/8601/1/A_Kalinowska_Procedura_Niebieskie_Karty.pdf, Data odczytu: 2023.03.21
  • parpa.pl, Procedura „Niebieskie Karty” – Podstawowe Informacje, Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, https://www.parpa.pl/phocadownloadpap/Przeciwdzialanie/Procedura%20Niebieskie%20karty%20-%20podstawowe%20informacje%20-%20broszura.pdf, Data odczytu: 2023.03.21
  • prawo.pl,  Rojek-Socha P., Niebieska Karta ma pomagać ofiarom przemocy, a luki w systemie im szkodzą, https://www.prawo.pl/prawnicy-sady/niebieska-karta-co-to-jest-konsekwencje-dla-sprawcy,502787.html, Data publikacji: 2021.05.09, Data odczytu: 2023.03.21
  • nik.gov.pl, Przemoc? Nie czekaj! Co warto wiedzieć o procedurze Niebieskie Karty, Pogotowie „Niebieska Linia”, Instytut Psychologii Zdrowia PTP, Warszawa, 2015, https://www.nik.gov.pl/plik/id,10944.pdf, Data odczytu: 2023.03.21
plusy i minusy niebieskiej karty

Podziel się opinią!

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *