Szukaj

Wady i zalety transportu kolejowego

Transport kolejowy ma wady i zalety. W pewnych sytuacjach sprawdza się lepiej niż transport drogowy - dotyczy to zarówno przewozu pasażerów, jak i towarów. Jednak w wielu przypadkach transport kolejowy jest mało opłacalny lub uciążliwy. Poniższy artykuł wskazuje najważniejsze argumenty za i przeciw transportowi kolejowemu.

Transport kolejowy - zalety i wady

Transport kolejowy ma swoje zalety, dzięki czemu w wielu przypadkach może być dobrą alternatywą dla transportu samochodowego lub lotniczego.

Zalety transportu kolejowego

Zdolność transportu towarów wielkogabarytowych i masowych

Kolej doskonale sprawdza się w przewozie towarów wielkogabarytowych i masowych. Wynika to między innymi z bardzo dużej ładowności oraz wykorzystania specjalnie przystosowanych wagonów (np. węglarek, cystern, chłodni). Polska kolej znajduje się w czołówce państw Unii Europejskiej pod względem wielkości przewożonych ładunków (ponad 200 mln ton towarów rocznie). Pociągami najczęściej przewozi się węgiel kamienny, węgiel brunatny, ropę naftową, gaz ziemny, rudy metali, produkty rolne, a także ładunki niebezpieczne.

Opłacalność na dłuższych trasach

Transport kolejowy jest najbardziej opłacalny przy średnich i długich trasach. Korzystne taryfy przewozowe dotyczą szczególnie całopociągowego przewozu dużych ładunków. Jednak również pasażerowie mogą zauważyć, że w podróż z Krakowa do Gdańska czy do zachodniej Europy (Praga, Berlin) bardziej opłaca się wybrać się pociągiem aniżeli innym środkiem transportu. W dodatku niektórzy pasażerowie mogą zapłacić mniej, np. ze względu na zniżki pracownicze, zniżki dla emerytów i rencistów, zniżki rodzinne czy ulgi dla uczniów i studentów.

Zdolność do przewozu wielu pasażerów jednocześnie

W jednym wagonie pociągu dalekobieżnego może znajdować się nawet 72 miejsc siedzących, natomiast w pociągu regionalnym – ok. 280 miejsc lub więcej. Jeśli zatem chodzi o możliwość jednorazowego przewozu wielu pasażerów, transport kolejowy zdecydowanie wygrywa z transportem drogowym, a nawet z niektórymi samolotami.

Wygoda podróżowania

Niektórzy wolą wybrać się w dłuższą trasę pociągiem niż samochodem czy samolotem. Przede wszystkim pasażerowie mają do dyspozycji znacznie więcej miejsca i w każdej chwili mogą skorzystać z toalety. W niektórych pociągach można wybrać się na posiłek do wagonu restauracyjnego lub wyspać w kuszetce czy wagonie sypialnym. Podczas podróży pociągiem można wstać, rozprostować nogi czy przespacerować się. W przeciwieństwie do samolotu, w pociągu można korzystać też z internetu – także dzięki coraz powszechniejszemu dostępowi do Wi-Fi w składach pasażerskich.

Stosunkowo łatwy dostęp do infrastruktury

Na terenie Polski działa zaledwie 15 komercyjnych portów lotniczych, które znajdują się na obrzeżach dużych miast. Tymczasem stacje kolejowe są powszechnie dostępne nawet w małych miejscowościach, dzięki czemu dojazd na pociąg zajmuje niewiele czasu i nie generuje znaczących kosztów. Z kolei w dużych miastach pasażerowie mogą wsiadać i wysiadać na przystankach w różnych dzielnicach oraz na stacji głównej w dobrze skomunikowanym centrum. Przemieszczenie się koleją jest zatem znacznie łatwiejsze niż samolotem.

Wysoki poziom bezpieczeństwa

Za wyjątkiem przejazdów kolejowo-drogowych pociągi nie mają bezpośredniego kontaktu z użytkownikami transportu drogowego, dzięki czemu rzadko biorą udział w wypadkach komunikacyjnych. Poza odrębnością infrastruktury ważne jest również to, że ruch kolejowy odbywa się w sposób ściśle zarządzany i wyłącznie po wyznaczonych trasach. Bezpieczeństwo transportu kolejowego jest doskonale widoczne w statystykach: w 2021 roku odnotowano w Polsce 511 wypadków z udziałem pociągów, natomiast w transporcie drogowym doszło do prawie 23 tysięcy wypadków.

Niski poziom emisji dwutlenku węgla

Transport zbiorowy jest korzystniejszy dla środowiska niż transport indywidualny, przy czym kolej wypada tutaj wyjątkowo dobrze. Przede wszystkim transport szynowy emituje mniej niż 0,5% dwutlenku węgla, podczas gdy transport drogowy odpowiada za ok. 72% emisji CO2 w transporcie. Biorąc pod uwagę ślad węglowy, transport kolejowy jest równie przyjazny dla środowiska jak transport wodny śródlądowy.

Transport kolejowy ma pewne wady. Mierzą się z nimi nie tylko pasażerowie, ale również przedsiębiorcy, którzy rozważają przewóz towarów pociągiem.

Wady transportu kolejowego

Niska opłacalność transportu ładunków drobnicowych

W transporcie kolejowym cargo najbardziej rentowne są przewozy bezpośrednie ładunków wielkogabarytowych lub masowych. Znacznie bardziej skomplikowany jest przewóz ładunków drobnicowych w pojedynczych wagonach, nadawanych i odbieranych w różnych punktach. Transport rozproszony zajmuje więcej czasu i generuje większe koszty, ponieważ może wymagać zastosowania różnych rodzajów wagonów i zorganizowania dodatkowych punktów przeładunkowych.

Problematyczna infrastruktura

Budowa i modernizacja linii kolejowych, dworców , stacji, terminali, taborów i wagonów niesie za sobą bardzo wysokie koszty, stąd też infrastruktura kolejowa nie zawsze funkcjonuje tak, jak powinna. Dostarczenie towarów czy przewóz pasażerów utrudnia dość nierównomierny rozkład linii kolejowych. Sytuację pogarsza fakt, że znaczna część infrastruktury wymaga modernizacji, przez co wiele linii jest wyłączonych z użytku. Dużym problemem dla pasażerów jest zamykanie stacji i likwidowanie nierentownych połączeń kolejowych. Dla przedsiębiorstwa czynnikiem dyskwalifikującym transport kolejowy może się okazać zbyt mała liczba terminali.

Czasochłonność

Transport koleją na ogół trwa dłużej niż transport samochodem czy samolotem. W ruchu szynowym występują też opóźnienia, które mogą sięgać kilku czy nawet kilkunastu godzin. Jednak na niektórych trasach krajowych oraz trasach europejskich (np. Londyn-Bruksela) podróż koleją pozwala zaoszczędzić nawet 1,5-2 godziny w stosunku do podróży samolotem. Natomiast w porównaniu z samochodem kolej wydaje się bardziej czasochłonnym środkiem transportu, jednak to zależy od trasy i tego, z jakich dróg będzie korzystać kierowca.

Trudności logistyczne

W transporcie kolejowym przewozy door-to-door najczęściej dotyczą towarów masowych, w pozostałych przypadkach trzeba zorganizować dodatkowy transport do miejsca załadunku i rozładunku. Poza tym logistyk musi zaplanować najbardziej opłacalną trasę, mając do dyspozycji ograniczoną i nierównomierną sieć połączeń, a także niewielką liczbę terminali. Kolejnym problemem jest mała elastyczność transportu kolejowego – trzeba dostosować się do rozkładu jazdy, a trasa pociągu jest ściśle zaplanowana. W razie wystąpienia awarii czy zakłóceń w ruchu transport może znacznie się opóźnić i narazić przedsiębiorstwo na dodatkowe koszty.

Negatywne oddziaływanie na otoczenie

Transport kolejowy generuje hałas i drgania, co może negatywnie wpływać na zdrowie i samopoczucie pracowników kolei oraz osób mieszkających w pobliżu dworców, stacji i linii kolejowych. Bliskość infrastruktury kolejowej może obniżać wartość działek i zabudowań, a także znacznie utrudnić ich sprzedaż. Z tego względu tereny bezpośrednio przylegające do infrastruktury kolejowej na ogół zajmują zakłady przemysłowe, produkcyjne i usługowe. Tym sposobem transport kolejowy ogranicza budownictwo mieszkaniowe, nie sprzyja też rekreacji, działalności edukacyjnej czy kulturalnej.

Może wymagać zastosowania innych środków transportu

Pociąg nie może zatrzymać się w dowolnym miejscu, dlatego pasażerowie często muszą korzystać z dodatkowych środków transportu – własnych samochodów, autobusów czy taksówek. Również przewozy towarów najczęściej odbywają się z wykorzystaniem innych środków transportu (np. samochodów ciężarowych). Podczas transportu towar może zostać przeładowany lub też może pozostać w tej samej jednostce ładunkowej, np. w kontenerze. Transport pośredni zajmuje więcej czasu, generuje dodatkowe koszty, a także wymaga bardziej skomplikowanej logistyki.

Plusy i minusy transportu kolejowego - podsumowanie

Transport kolejowy to dobra alternatywa dla osób, które szukają niedrogiego i wygodnego środka transportu – zarówno do codziennych przejazdów, jak i do wyjazdów na wakacje czy w podróż służbową. Natomiast z uwagi na opłacalność na dalekich trasach i duże możliwości ładunkowe transport kolejowy zajmuje drugie miejsce w Polsce – po transporcie drogowym – w przewozie towarów. Niemniej braki w infrastrukturze oraz inne problemy kolei mogą skłaniać pasażerów i przedsiębiorstwa do skorzystania z innego rodzaju transportu.

Bibliografia / Netografia

  • Jaworska K., Nowacki G., Analiza przewozu towarów transportem kolejowym w Polsce, „Autobusy”, 2017, nr 9, s. 74-78.
  • Jaworska K., Nowacki G., Transport kolejowy w systemie logistycznym Polski, „Autobusy”, 2019, nr 4, s.46-52.
  • Pietrzak K., Pietrzak O., Ekonomiczne i organizacyjny aspekty transportu kolejowego, w: Urbanyi-Popiołek I. (red.), Ekonomiczne i organizacyjne aspekty transportu, Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Gospodarki w Bydgoszczy, s. 47-67, Bydgoszcz, 2013.
  • Podsumowanie stanu bezpieczeństwa kolei w 2021 r., Urząd Transportu Kolejowego https://utk.gov.pl/pl/aktualnosci/19241,Podsumowanie-stanu-bezpieczenstwa-kolei-w-2021-r.html., Data odczytu: 2022.11.28
  • Wypadki drogowe – raporty roczne, Policja.pl https://statystyka.policja.pl/st/ruch-drogowy/76562,Wypadki-drogowe-raporty-roczne.html, Data odczytu: 2022.11.28
  • Zielińska E., Charakterystyka usług kolejowych w latach 2016-2018, „Autobusy”, 2019, nr 6, s. 354-358.
transport kolejowy wady i zalety

Podziel się opinią!

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *