Transport samochodowy - zalety i wady
Transport samochodowy ma oczywiście bardzo wiele zalet. W wielu przypadkach samochód jest nie do zastąpienia, dotyczy to zarówno osób prywatnych, jak i przedsiębiorstw czy służb ratowniczych.
Zalety transportu samochodowego
Szybkość przewozu osób i rzeczy
Transport samochodowy nie bez powodu ma największy udział w przewozie osób i towarów. Pasażerowie i przedsiębiorcy doceniają przede wszystkim szybkość przemieszczania się. Wprawdzie możliwości pojazdu ograniczają przepisy i znaki drogowe, jednak czas podróży można skrócić, np. poprzez korzystanie z dróg szybkiego ruchu, skrótów czy objazdów (np. w razie korków). Szybkość i dynamika samochodu są niezastąpione również w przypadku działania pogotowia ratunkowego, policji, straży pożarnej i innych służb ratowniczych. Poza tym w indywidualnym transporcie drogowym nie traci się czasu na dojazd, odprawę, zakup biletów czy podstawienie właściwego środka lokomocji.
Elastyczność podróży
Żaden inny środek lokomocji nie zapewnia takiej wolności jak samochód. W zależności od potrzeb można zaplanować najszybszą, najbardziej ekonomiczną, czy najbardziej widokową trasę. Kierowca nie musi sztywno trzymać się trasy – w razie wystąpienia problemów (np. korków), zmienić wcześniejsze ustalenia i skorzystać z objazdu. Można również elastycznie zmieniać czas wyruszenia w drogę – dotyczy to zwłaszcza osób podróżujących prywatnie, które np. wolą wrócić do domu wcześniej lub chcą przedłużyć swój wakacyjny pobyt.
Możliwość realizacji dostaw door-to-door
Kolejną przewagą samochodów nad pozostałymi środkami transportu jest możliwość realizacji dostaw door-to-door (od drzwi do drzwi). W tym systemie towar odbierany jest w siedzibie dostawcy i dostarczany na adres odbiorcy. To bardzo pożądane rozwiązanie dla obu stron, ponieważ można skrócić czas dostawy do minimum. Poza tym w dostawach door-to-door nie trzeba korzystać z usług pośredników, co obniża koszty logistyczne i korzystnie wpływa na bezpieczeństwo towarów.
Łatwy dostęp do infrastruktury drogowej
Bardzo duża elastyczność transportu drogowego wynika między innymi z silnie rozwiniętej infrastruktury, czyli sieci składającej się z różnego rodzaju dróg: autostrad, ekspresowych, głównych i lokalnych. Swobodny dostęp do dróg zapewnia wygodę przemieszczania się oraz sprawny przewóz towarów pomiędzy kontrahentami. Pasażerowie mogą wsiąść do samochodu przed domem i wysiąść dopiero wiele kilometrów dalej w miejscu docelowym. Z kolei przedsiębiorstwo może nadać towar w siedzibie firmy, a odbiorca może go odebrać w wybranym przez siebie miejscu. Biorąc pod uwagę dostępności infrastruktury, transport drogowy jest zdecydowanie wygodniejszy niż transport kolejowy i lotniczy.
Wszechstronne możliwości przewozu towarów
Transport samochodowy znacznie lepiej niż kolejowy sprawdza się w przewozie ładunków drobnicowych, czyli produktów o niewielkich i zróżnicowanych rozmiarach, często w różnych opakowaniach. Samochodami przewozi się m.in. rudy metali, szkło i wyroby szklane, ceramikę (w tym ceramikę budowlaną), cement, gips, wyroby ze skał i kamienia, materiały budowlane, produkty spożywcze, wyroby tytoniowe, produkty rolne, drewno i wiele innych towarów. Poza tym w transporcie samochodowym korzysta się z różnego rodzaju pojazdów specjalnych i specjalizowanych, np. cystern, chłodni, betonowozów, piaskarek, śmieciarek, pojazdów asenizacyjnych, samochodów HDS, wozów strażackich, samochodów kempingowych czy pojazdów do przewozu zwierząt.
Komplementarność wobec innych gałęzi transportu
W praktyce transport lotniczy czy kolejowy najczęściej wymaga zastosowania dodatkowych środków transportu, czyli samochodów osobowych, ciężarówek, ciągników siodłowych czy pojazdów specjalnych (np. samochodu z HDS). Pasażerowie potrzebują samochodu, żeby dojechać na lotnisko czy stację kolejową. Z kolei dostawcy dostarczają samochodami towary do podstawowego środka transportu (samolotu, pociągu, statku), a ich kontrahenci wykorzystują własne pojazdy do odbioru ładunku.
Transport samochodowy ma swoje minusy. Część z nich wpływa negatywnie na całą populację, w tym osoby, które bardzo rzadko lub wcale nie korzystają z tego rodzaju transportu.
Wady transportu samochodowego
Znaczny wpływ na zanieczyszczenie środowiska
Transport samochodowy odpowiada za ok. 71% emisji dwutlenku węgla w transporcie – znacznie mniej CO2 emituje transport lotniczy (ok. 13%) i transport kolejowy (poniżej 1%). Niebezpieczne dla środowiska są też spaliny samochodowe, czyli mieszanina tlenków azotu, tlenków siarki, ołowiu i pyłów zawieszonych. Zanieczyszczenia emitowane przez samochody unoszą się nisko nad ziemią, przez co stanowią większe zagrożenie niż zanieczyszczenia emitowane przez przemysł. Innym problemem jest skażenie wód i gruntów spowodowane przedostaniem się benzyny i płynów eksploatacyjnych (oleje, płyny, smary), a także soleniem dróg w okresie zimowym.
Negatywny wpływ na otoczenie
Transport samochodowy szkodzi człowiekowi również poprzez emitowanie hałasu, który jest szczególnie uciążliwy w centrach dużych miast. Według Światowej Organizacji Zdrowia WHO poziom hałasu nie powinien przekraczać 55 dB w dzień i 45 dB w nocy. Tymczasem samochody ciężarowe i autobusy mogą emitować dźwięki nawet powyżej 90 dB, nieco mniejszy hałas generują samochody osobowe (74-85 dB). Długotrwałe narażenie na hałas skutkuje m.in. problemami ze snem, podwyższeniem ciśnienia krwi, zmęczeniem, bólami głowy, drażliwością, spadkiem koncentracji, a nawet trwałym uszkodzeniem słuchu.
Negatywne oddziaływanie samochodów polega również na:
- zajmowaniu terenów przyrodniczych przez infrastrukturę drogową;
- śmierci zwierząt potrącanych przez samochody;
- niedogodnościach i szkodach powstających podczas budowy nowych dróg (m.in. utrudnienia w ruchu, uszkodzenia budynków).
Niski poziom bezpieczeństwa
Według policyjnych statystyk w 2021 roku doszło w Polsce do 22 816 wypadków drogowych, wyniku których śmierć poniosło 2 245 osób. Liczba rannych wyniosła 26 415 osób, przy czym ponad 8 276 osób odniosło ciężkie obrażenia. Choć z roku na rok liczba wypadków spada, to transport samochodowy nadal pozostaje najbardziej niebezpieczną gałęzią transportu. Koszty wypadków drogowych ponoszą całe rodziny, a także przedsiębiorstwa, których towary uległy zniszczeniu podczas transportu.
Zagrożenie przestępczością
Transport samochodowy zmaga się również z przestępczością. W 2021 roku skradziono w Polsce ok. 8 300 samochodów, przy czym wskaźnik wykrywalności sprawców wyniósł 24%. Dużym problemem są również kradzieże ładunków, do których dochodzi podczas postoju ciężarówek na parkingu. Kradzieże towarów dezorganizują działalność przedsiębiorstwa, a także stanowią bezpośrednie zagrożenie życia dla kierowców, ponieważ często dokonywane są przez zorganizowane grupy przestępcze z użyciem przemocy.
Niska opłacalność przewozów międzynarodowych
Transport samochodowy jest stosunkowo szybki i tani, ale nie w każdym przypadku. Przewozy międzynarodowe – zwłaszcza pomiędzy odległymi od siebie krajami – trwają zbyt długo i pochłaniają zbyt dużo paliwa, dlatego zastępuje się je transportem lotniczym lub kolejowym. W razie wystąpienia na trasie przeszkody wodnej trzeba również skorzystać z innych środków transportu (barka, prom, statek), co generuje dodatkowe koszty i wydłuża czas przejazdu.
Ograniczenia w transporcie międzynarodowym odczuwają również osoby, które podróżują w celach zawodowych lub rekreacyjnych. Przykładowo podróż samochodem z Krakowa do Rzymu potrwa minimum 15,5 godziny, natomiast samolot pokona ten dystans w zaledwie 2 godziny. Poza tym podróż za granicę samochodem jest mało opłacalna ze względu na wysokie zużycie paliwa i dodatkowe koszty (np. winiety, awarie, przeprawy promowe).
Niski komfort podróżowania
Na niewygody transportu samochodowego szczególnie narażeni są kierowcy. Cały czas muszą skupiać się na jeździe, analizować sytuację na drodze, dostosowywać prędkość do warunków pogodowych. Kierowcy samochodów są zdani na siebie, a jednocześnie są odpowiedzialni za pasażerów i innych uczestników ruchu drogowego. Poza tym komfort korzystania z transportu drogowego obniżają takie kwestie jak:
- brak dostępu do toalety;
- niewielka ilość miejsca;
- korki drogowe;
- choroba lokomocyjna.
Plusy i minusy transportu samochodowego - podsumowanie
Transport samochodowy to dominująca gałąź transportu, która umożliwia łatwe przemieszczanie się i sprawny przewóz towarów. Największymi zaletami tego rodzaju transportu są szybkość, elastyczność oraz stosunkowo niedrogi koszt na krótkich i średnich dystansach. Niemniej ogromna liczba wypadków drogowych oraz negatywny wpływ na środowisko to poważne zagrożenia, które zmuszają rządy państw do ciągłej modernizacji transportu drogowego.
Bibliografia / Netografia
- Leończuk D., Transport drogowy towarów w Polsce, „Economy and Management”, 2011, nr 4, s.98-108.
- Walendzik M., Łepkowski M., Nowacki G., Wpływ transportu drogowego na środowisko naturalne człowieka i zagrożenia występujące w transporcie drogowym rzeczy, „Autobusy”, 2016, nr 6, s. 459-464.
- Statystyka Policja, https://statystyka.policja.pl/, Data odczytu: 2022.11.28