Szukaj

Wady i zalety cebuli

Cebula jest jednym z najpopularniejszych składników w kuchni, dlatego warto poznać najważniejsze wady i zalety tego warzywa. Allium cepa należy docenić za prozdrowotne właściwości, ale wielu osobom mogą przeszkadzać "skutki uboczne" pojawiające się po spożyciu dań z cebulą.

Cebula - zalety i wady

Cebula ma wiele zalet, dzięki którym nie bez powodu zajmuje podium na liście najpopularniejszych warzyw w Polsce.

Zalety cebuli

Wzmacnia smak i kolor potraw

W zależności od sposobu przygotowania cebula może nadać potrawie ostry, słodkawy, a nawet gorzki posmak. Warzywo podkreśla smak wielu składników (np. mięs, jaj, grzybów) i potrafi „uratować” najbardziej mdłą potrawę. Wiele osób nie wyobraża sobie zupy bez dodatku podsmażonej na maśle czy opalonej cebuli. To właśnie dzięki temu składnikowi domowy rosół zyskuje głębszy smak i piękny, złocisty kolor.

Ma szerokie zastosowanie w kuchni

Trudno wyobrazić sobie codzienne menu bez cebuli. Warzywo można jeść na surowo, np. w kanapkach i sałatkach, ale częściej dodaje się je do smażonych, pieczonych i duszonych potraw. Z cebuli można zrobić zupę albo konfiturę do mięs i wędlin. W zależności od upodobań i rodzaju potrawy można sięgać po rozmaite odmiany (czerwoną, żółtą, białą, cukrową), które różnią się m.in. stopniem ostrości. W kuchni stosuje się również przetworzoną cebulę w formie suszonej i prażonej, którą można dodawać do sosów czy dań typu fast food.

Zawiera wiele cennych składników odżywczych

Jedna duża cebula (200 g) to tylko niespełna osiemdziesiąt kalorii i zero tłuszczu czy cholesterolu, za to całkiem sporo witamin, składników mineralnych oraz substancji biologicznie czynnych. Warzywo zawiera ok. 14,8 mg witaminy C, ok. 40 μg kwasu foliowego, ok. 20 mg magnezu, 46 mg wapnia, ok. 60 mg fosforu i 290 mg potasu. Dodatkowo cebula jest bogata w aminokwasy, saponiny oraz flawonoidy, w tym szczególnie korzystną dla zdrowia kwercetynę.

Działa przeciwdrobnoustrojowo

Badania wykazały, że wyciągi z cebuli zwalczają m.in. bakterie Gram-dodatnie, Gram-ujemne oraz grzyby. Za przeciwdrobnoustrojowe działanie warzywa odpowiadają tiosulfinaty, związki siarkoorganiczne (m.in. allicyna) oraz inne związki biologicznie czynne (m.in. saponiny). Poza tym jedzenie cebuli korzystnie wpływa na odporność, dzięki czemu organizm może lepiej sobie radzić z infekcjami wirusowymi, takimi jak przeziębienie czy grypa (np. popularny syrop z cebuli).

Wspomaga profilaktykę zdrowotną i leczenie niektórych schorzeń

Cebula i jej prozdrowotne właściwości były znane już w starożytności. Greccy sportowcy sięgali po to warzywo przed igrzyskami, z kolei w Rzymie wierzono, że cebula poprawia wzrok, zwalcza bezsenność i pomaga na owrzodzenia czy ugryzienia psów. Również dzisiaj przypisuje się cebuli działanie profilaktyczne i lecznicze, w tym:

  • wspieranie odporności;
  • łagodzenie stanów zapalnych;
  • zwalczanie wolnych rodników;
  • obniżanie ciśnienia krwi;
  • zapobieganie miażdżycy (przez obniżanie cholesterolu);
  • działanie antynowotworowe (szczególnie rak żołądka, rak, jelita grubego, rak przełyku);
  • łagodzenie objawów astmy;
  • wspomaganie trawienia;
  • regulowanie poziomu cukru we krwi.

Można zagospodarować jej odpady

W cebuli nic się nie marnuje. Posiekane liście (szczypior) wzbogacają smak jajecznicy, past kanapkowych czy twarożku, z kolei łupiny można wykorzystać do naturalnego barwienia ubrań, tkanin, serwetek czy wielkanocnych pisanek. Poza tym łupiny bogate są w związki fitochemiczne, witaminy, fenole i flawonoidy, dlatego można z nich przygotować lecznicze herbatki. Z racji korzystnych właściwości łupin naukowcy uważają, że warto wykorzystać je do produkcji jadalnych opakowań, makaronów i wypieków.

Może służyć jako naturalny środek ochrony roślin

Właściwości przeciwdrobnoustrojowe cebuli można wykorzystać także w prewencji i zwalczaniu chorób roślin, np. szarej pleśni czy zarazy ziemniaczanej na pomidorach. Wyciągi z cebuli wykorzystuje się również do ochrony przed pasożytniczą zgorzelą siewek w szkółkach leśnych oraz do zwalczania szkodników takich jak mszyce, przędziorki, roztocz truskawkowiec czy mączlik szklarniowy.

Cebula ma swoje wady. Większość dotyczy konsumentów, jednak także rolnicy mają powody do narzekania.

Wady cebuli

Jest problematyczna w obróbce

Badania przeprowadzone w 2015 roku w Polsce wykazały, że aż 50% ankietowanych unika kupowania cebuli ze względu na niechęć do obierania tego warzywa. Duża ilość odpadów, trudne zdejmowanie cienkich łupin czy charakterystyczny zapach na dłoniach – to wszystko może sprawiać, że ludzie (zwłaszcza w młodym wieku) unikają cebuli i wolą kupować inne, prostsze w przygotowaniu warzywa.

Wywołuje łzawienie oczu

Płacz podczas krojenia cebuli nie wynika z mimowolnego współczucia wobec zranionego warzywa, a ze specyficznej dla roślin z rodzaju Allium reakcji chemicznej. Za podrażnienie oczu odpowiedzialne są związki siarki (tiosulfinaty) powstające w wyniku reakcji isoalliininy z alliinazą, do której dochodzi po uszkodzeniu tkanek warzywa. W celu ograniczenia łzawienia zaleca się stosowanie osłon na oczy (np. okularów) oraz używanie ostrego noża.

Ma ostry smak

Związki siarki, które wywołują efekt „gazu łzawiącego”, odpowiadają również za charakterystyczny, ostry smak surowego warzywa. Nie wszystkim ludziom on odpowiada, ponadto zbyt duża ilość cebuli może skutecznie stłumić smak innych składników dania.

Powoduje nieprzyjemny zapach z ust

Nieświeży oddech po zjedzeniu cebuli jest efektem reakcji związków siarki z bakteriami, których nie brakuje w jamie ustnej. Żeby go zneutralizować, wystarczy jednak umyć zęby lub przepłukać usta płynem do płukania. Może pomóc również zjedzenie natki pietruszki lub wypicie mleka. Co ciekawe, po zjedzeniu dużej ilości cebuli może pojawić się również zmieniony zapach potu.

Może wzmagać niektóre dolegliwości

Cebula jest niewskazana przy niektórych schorzeniach. Warzywo może nasilać objawy zespołu jelita wrażliwego, ponieważ sprzyja gromadzeniu się gazów i powstawaniu wzdęć. Po surową cebulę nie powinny sięgać też osoby cierpiące na zgagę i chorobę refluksową żołądka. Wykluczenie cebuli z diety zaleca się również w schorzeniach trzustki. Poza tym cebuli przypisuje się również działanie przeciwzakrzepowe. Jest to zaleta, ale nie w przypadku osób, które przyjmują środki na rozrzedzenie krwi. W rezultacie cebula może wzmacniać działanie tych leków, zwiększając ryzyko powstawania krwawień i krwotoków.

Ma wysokie wymagania uprawowe

Uprawa cebuli ma duże znaczenie dla rodzimej gospodarki. Co roku produkuje się w Polsce przynajmniej 540 000 ton, z czego duża ilość przeznaczona jest na eksport, szczególnie do Wielkiej Brytanii, Holandii, Francji, Belgii i Niemiec. Niestety uprawa cebuli nie należy do najłatwiejszych, ponieważ warzywo wymaga żyznej, zasobnej w próchnicę gleby oraz sumiennego wykonywania zabiegów uprawowych. W dodatku cebula jest wrażliwa na odczyn pH i strukturę gleby, a ponadto bardzo źle reaguje na niedobór wody.

Jest szkodliwa dla zwierząt

Cebula znajduje się na liście produktów, których bezwzględnie nie wolno podawać psom ani kotom. Dlaczego? Otóż warzywo zawiera pewne związki (dwusiarczek propylu, tiosiarczany), które u zwierząt powodują rozpad czerwonych krwinek, co z kolei ma negatywny wpływ na rozprowadzanie tlenu do komórek w całym organizmie. W zależności od rasy zwierzęcia oraz ilości zjedzonej cebuli objawy zatrucia mogą być różne – od osłabienia, przez wymioty i biegunkę, aż po śmierć pupila.

Plusy i minusy cebuli - podsumowanie

Cebula to popularne w polskiej kuchni warzywo, które można wykorzystać do wzbogacania smaku zup, potraw mięsnych, sałatek i wielu innych potraw. Ze względu na zawartość cennych składników (m.in. witamin, związków siarki, flawonoidów) cebula ma zastosowanie także w profilaktyce zdrowotnej i łagodzeniu objawów chorobowych. Niestety uprawa cebuli nie należy do najłatwiejszych, co może wpływać na cenę warzywa. Poza tym wielu osobom mogą przeszkadzać skutki uboczne towarzyszące przygotowaniu i spożywaniu cebuli, takie jak łzawienie oczu, nieprzyjemny zapach z ust czy wzdęcia.

Bibliografia / Netografia

  • Adamicki F., Dobrzański A., Doruchowski R.W., Kaniszewski S., Cebula Błońska, Uprawa i przechowywanie, PAZAL, 2001
  • Aleksandrowicz-Trzcińska M., Hallmann E., Cebula (Allium cepa L.) jako biologiczny środek ochrony roślin w szkółkach leśnych, SYLWAN 157 (7), 2013,
  • Kumar M. i in., Onion (Allium cepa L.) peel: A review on the extraction of bioactive compounds, its antioxidant potential, and its application as a functional food ingredient, https://ift.onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/1750-3841.16297, dostęp: 15.03.2023
  • Szalay J, Onions: Health Benefits, health risks & nutrition facts, Live Science, 25.02.2022, https://www.livescience.com/45293-onion-nutrition.html, dostęp: 15.03.2023
  • Wala K., Kuczyńska M., Zdrojewicz Z., Cebula – niedocenione źródło wartości odżywczych, Borgis – Medycyna Rodzinna 1/2009, https://www.czytelniamedyczna.pl/6618,cebula-niedocenione-rldo-korzyci-terapeutycznych.html, dostęp: 15.03.2023
  • Zmarlicki K, Brzozowski P., Paszko D. Przyczyny spadku spożycia marchwi i cebuli w gospodarstwach domowych w opinii konsumentów, Stowarzyszenie Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu, Roczniki Naukowe, 18 (5), 2016
plusy i minusy cebuli

Podziel się opinią!

Jedna odpowiedź

  1. Cieszy mnie, że ktoś w końcu poświęcił uwagę temu wspaniałemu warzywu! I nie piszę tego z przekąsem lub sarkazmem. Moim zdaniem, cebula jest znacznie niedoceniana i często traktowana jedynie jako dodatek do potraw, a to prawdziwy skarb natury. Po pierwsze, cebula jest niezwykle bogata w antyoksydanty, które pomagają w walce z wolnymi rodnikami w organizmie. Ma także właściwości przeciwbakteryjne i przeciwwirusowe, co sprawia, że jest świetnym naturalnym lekarstwem, szczególnie w sezonie przeziębień.

    Poza tym cebula jest dostępna przez cały rok i jej cena jest naprawdę niewysoka w porównaniu z innymi warzywami, co sprawia, że jest świetnym, ekonomicznym wyborem dla każdej rodziny. Jest też niezwykle wszechstronna – można ją używać zarówno w potrawach na ciepło, jak i na zimno, co pozwala na urozmaicenie diety. Cebula jest również bogatym źródłem prebiotyków, które są niezbędne dla zdrowia naszego jelita i całego układu pokarmowego. To coś, o czym rzadko się mówi, ale zdrowe jelita to podstawa dobrego samopoczucia i odporności! Nie zapominajmy także o tym, że cebula może być fantastyczną bazą do naturalnych preparatów – np. syropu z cebuli, który od lat stosuję jako domowy sposób na kaszel.

    Moim zdaniem cebula to prawdziwy superfood, który zasługuje na znacznie więcej uwagi niż mu się obecnie poświęca. Warto włączyć ją do swojej diety nie tylko jako dodatek, ale jako ważny element zdrowego żywienia. Pozdrowienia dla wszystkich cebulożerców 🙂

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *