CIT estoński - zalety i wady
CIT estoński ma wiele zalet, dzięki którym może być znacznie bardziej opłacalny dla przedsiębiorstwa niż klasyczny podatek dochodowy.
Zalety CITu estońskiego
Dostępny dla małych i dużych firm
Estoński CIT 2.0 znacznie różni się od pierwotnej wersji wprowadzonej w Polsce w 2021 roku. Przede wszystkim system ten stał się bardziej dostępny, ponieważ obecnie mogą z niego korzystać:
- spółki akcyjne,
- spółki z ograniczoną odpowiedzialnością,
- spółki komandytowe,
- spółki komandytowo-akcyjne,
- małe spółki akcyjne.
Dodatkowo zniesiono kryterium dochodowe (poprzednio limit przychodów wynosił 100 mln złotych), dzięki czemu estoński CIT stał się bardziej przyjazny dla dużych i prężnie rozwijających się firm. Po zliberalizowaniu przepisów przedsiębiorcy nie muszą też ponosić bezpośrednich nakładów inwestycyjnych, co wcześniej było obowiązkowe.
Możliwość odroczenia lub uniknięcia podatku
Podstawową cechą, która odróżnia estoński CIT od klasycznego, jest możliwość odroczenia zapłaty podatku. Przedsiębiorstwo nie płaci bowiem podatku od całego osiąganego zysku, a jedynie od tej części, która zostaje przekazana do wypłaty. W związku z tym nie trzeba odprowadzać zaliczek na podatek dochodowy w ciągu roku, a spółka ma wpływ na to, kiedy zapłaci podatek. Może więc dojść do sytuacji, w której firma w ogóle nie zapłaci podatku, ponieważ cały zysk przeznaczy na cele inwestycyjne.
Niższa efektywna stawka podatkowa (CIT + PIT)
W przypadku modelu estońskiego stawki CIT kształtują się następująco:
- 10% dla małych podatników i początkujących przedsiębiorstw
- 20% dla pozostałych podatników
Dla podatku na zasadach ogólnych stawki są nieco niższe i wynoszą odpowiednio 9% i 19%. Jednak w praktyce to estoński CIT może być korzystniejszy, ponieważ po zsumowaniu podatku CIT płaconego przez spółkę i podatku PIT uiszczanego przez wspólników efektywne stawki podatku wynoszą 20% (dla małych podatników i nowych przedsiębiorstw) i 26% (dla pozostałych podatników). Dla porównania podatek efektywny przy klasycznym systemie kształtuje się na poziomie 26,29% oraz 34,39%.
Uproszczenie księgowości
Firma na CIT estońskim nie musi prowadzić ewidencji podatkowej, dokonywać rozliczeń kosztów podatkowych czy zajmować się amortyzacją podatkową. Dzięki ograniczeniu obowiązków do rozliczeń bilansowych przedsiębiorca zyskuje więcej czasu i oszczędza na obsłudze księgowej.
Brak niektórych ograniczeń
W estońskim CIT nie dokonuje się rozliczeń podatkowych, w związku z czym firma nie musi przestrzegać ograniczeń obowiązujących przy klasycznym podatku. Chodzi tutaj m.in. o NKUP, czyli koszty niestanowiące kosztów uzyskania przychodów, zakaz amortyzacji budynków i lokali mieszkalnych oraz maksymalny limit amortyzacji samochodów osobowych wynoszący 150 000 zł. Firma po przejściu na CIT estoński może więc nadal dokonywać odpisów amortyzacyjnych, ponieważ w tym przypadku koszty związane są wyłącznie z rzeczywistym zużyciem środka trwałego (nie zaś z amortyzacją podatkową).
Korzystny wpływ na rozwój firmy i gospodarkę państwa
Dzięki estońskiemu CIT-owi można obniżyć wysokość podatku i odroczyć jego zapłatę, co zachęca firmy do inwestowania we własny rozwój. Podatku nie trzeba płacić na bieżąco, więc spółka może zaoszczędzić pieniądze i przeznaczyć więcej środków na działalność, np. zakup środków transportu i maszyn czy zwiększenie zatrudnienia. W skrajnych przypadkach firma może nie zapłacić podatku wcale, jeżeli wspólnicy zrezygnują z wypłacenia dywidendy i przeznaczą całość zysku na reinwestycje. O ile jednak przez pierwsze lata CIT estoński przynosi korzyści głównie firmom, o tyle po czasie rozwój przedsiębiorczości przekłada się na wzrost gospodarczy całego państwa – tak stało się w Estonii, gdzie ten model funkcjonuje od 2000 roku.
CIT estoński ma swoje minusy i niesie za sobą pewne ryzyko dla przedsiębiorstwa. O czym warto wiedzieć przed wyborem tej formy opodatkowania?
Wady CITu estońskiego
Ograniczenia dla przedsiębiorców
Estoński CIT nie jest dostępny dla każdego przedsiębiorstwa. Z tej formy opodatkowania nie mogą skorzystać na przykład spółki, które osiągają ponad 50% przychodów ze źródeł pasywnych, np. wierzytelności, pożyczek, praw autorskich, sprzedaży papierów wartościowych. Model ten jest również niedostępny dla firm, które powstały przez połączenie, podział albo wydzielenie z innych podmiotów. Ponadto ze względu na wprowadzone przez ustawodawcę kryteria przedsiębiorstwa, które przechodzą na estoński CIT, tracą również możliwość:
- zainwestowania w udziały i akcje innych spółek;
- zyskania udziałowca, akcjonariusza czy wspólnika w postaci innej spółki (podmiotu niebędącego osobą fizyczną);
- swobodnego decydowania o zatrudnianiu i zwalnianiu pracowników (obowiązuje minimalny limit zatrudnienia).
Brak praw do ulg podatkowych
Wraz z przejściem na estoński CIT przedsiębiorstwo traci możliwość optymalizacji podatkowej poprzez korzystanie z ulg i odliczeń. Firma nie może odliczyć na przykład:
- ulgi na działalność badawczo-rozwojową (B+R, IP BOX);
- ulgi na ekspansję;
- odsetek hipotetycznych;
- odliczenia komplementariusza (w przypadku spółek komandytowych i komandytowo-akcyjnych);
- darowizn na cele dobroczynne.
Możliwość utraty prawa do rozliczania w tej formie
Raz uzyskane prawo do rozliczeń z fiskusem według zasad estońskiego CIT-u nie oznacza, że przedsiębiorstwo będzie mogło stosować ten system przez cały czas trwania działalności. Istnieje bowiem kilka czynników, które mogą doprowadzić do utraty tego prawa nie z własnej woli. Taka sytuacja może spotkać na przykład przedsiębiorstwo, które nie prowadzi ksiąg podatkowych lub prowadzi je w taki sposób, że nie można ustalić wyniku finansowego netto (np. ze względu na błędy w księgowości). Firma może stracić prawo do stosowania estońskiego CIT-u również wtedy, gdy:
- przestanie spełniać warunki wymienione w art. 28j ust. 1 pkt 4-6 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (tj. proporcje przychodów i minimalny limit zatrudnienia);
- dokona przejęcia innego podmiotu;
- zostanie przejęta przez inny podmiot.
Konsekwencje wynikające z rezygnacji lub utraty prawa do tej formy opodatkowania
Firma może stracić prawo do estońskiego CIT-u lub dobrowolnie zrezygnować z tego modelu rozliczania z fiskusem. Warto jednak wiedzieć, że wyjście z tego systemu może doprowadzić do powstania obowiązku podatkowego z tytułu uwzględnienia tzw. różnic przejściowych i związanej z tym korekty wstępnej. Ponadto w niektórych sytuacjach firma może być zmuszona do ponownego przeliczenia podatku według zasad ogólnych (co wiąże się z dodatkowymi kosztami obsługi księgowej) oraz zapłaty zaległego zobowiązania wraz z odsetkami.
Opodatkowanie tzw. ukrytych zysków
W estońskim CIT firma musi zapłacić podatek nie tylko od bezpośrednio wypłaconych zysków, ale również od tzw. ukrytej dywidendy. Według ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych chodzi tutaj o różnego rodzaju świadczenia otrzymywane przez akcjonariuszy, udziałowców i wspólników (lub osoby z nimi powiązane) poza podzielonym zyskiem. Lista potencjalnych ukrytych zysków jest długa i otwarta – przykłady wyszczególnione są w art. 28m pkt 3. ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. W praktyce każdy przypadek wymaga indywidualnego rozpatrzenia. Wątpliwości może budzić zarówno osoba beneficjenta świadczenia (może to być wspólnik, ale i osoba pośrednio z nim związana), jak i przedmiot świadczenia (nie każde świadczenie wymienione w ustawie będzie w istocie ukrytym zyskiem).
Podatek od wydatków niezwiązanych z działalnością
Przedsiębiorstwo korzystające z estońskiego CIT-u musi również płacić podatek od wydatków, które nie są bezpośrednio związane z działalnością. Mogą to być na przykład świadczenia przekazane w ramach darowizny na cele charytatywne – mówi się zatem, że ten system nie sprzyja dobroczynności. Ponadto opodatkowaniu mogą podlegać na przykład korzystanie z samochodów lub nieruchomości firmowych do celów prywatnych czy benefity dla pracowników (np. pakiety medyczne, karnety sportowe).
Podatek od nieujawnionych operacji gospodarczych
Dość niekorzystny dla przedsiębiorców stosujących CIT estoński jest zapis o opodatkowaniu nieujawnionych operacji gospodarczych. Oznacza on, że firma musi zapłacić podatek od przychodów i kosztów, które nie zostały zaksięgowane we właściwym terminie. Nie ma przy tym znaczenia, czy błąd został naprawiony w późniejszym okresie i z czyjej winy do niego doszło. W rezultacie firma może zapłacić podatek np. z powodu zawieruszonej faktury czy opieszałości pracownika.
Plusy i minusy CITu estońskiego - podsumowanie
CIT estoński polega na płaceniu podatku dochodowego jedynie od wypłaconej części dywidendy. Dzięki temu firma ma wpływ na to, kiedy zapłaci podatek i w jakiej wysokości. Wprowadzenie tego modelu skłania spółki do ponoszenia większych nakładów na inwestycje, co przekłada się na przyspieszenie rozwoju przedsiębiorstw i w konsekwencji całego państwa. Należy jednak pamiętać, że CIT estoński jest niedostępny dla niektórych podmiotów i czasami może okazać się niekorzystny (np. ze względu na brak ulg i odliczeń od podatku). Poza tym firma może stracić prawo do rozliczania się ryczałtem od dochodów, co może spowodować konieczność zapłacenia podatku wstecz.
Bibliografia / Netografia
- Ustawa z dnia 15 lutego 1992 roku o podatku dochodowym od osób prawnych, Dz.U. 1992 Nr 21 poz.86
- biznes.gov.pl, Estoński CIT – podstawowe informacje, https://www.biznes.gov.pl/pl/portal/001171, Data odczytu: 2023.04.22
- poradnikprzedsiebiorcy.pl, Lewandowska M., Rezygnacja z estońskiego CIT – obowiązki podatnika po wyjściu z systemu, https://poradnikprzedsiebiorcy.pl/-rezygnacja-z-estonskiego-cit-obowiazki-podatnika-po-wyjsciu-z-systemu, Data publikacji: 2022.11.08, Data odczytu: 2023.04.22
- ey.com, Michnik Ł., Estoński CIT 2.0 – czyli prawdziwa szansa na efektywność podatkową, EY, https://www.ey.com/pl_pl/tax/estonski-cit-prawdziwa-szansa-na-efektywnosc-podatkowa, Data publikacji: 2022.02.11, Data odczytu: 2023.04.23
- poradnikprzedsiebiorcy.pl, Szpytko-Waszczyszyn E., Dlaczego CIT estoński jest atrakcyjną formą opodatkowania?, https://poradnikprzedsiebiorcy.pl/-dlaczego-cit-estonski-jest-atrakcyjna-forma-opodatkowania, Data publikacji: 2022.11.15, Data odczytu: 2023.04.22
- izbapodatkowa.pl, Wyjście z estońskiego CIT przez upływem 4 lat, https://www.izbapodatkowa.pl/wyjscie-z-estonskiego-cit-przed-uplywem-4-lat,4,3068, Data publikacji: 2023.01.13, Data odczytu: 2023.04.22
- podatki.gazetaprawna.pl, Zalewski Ł., Pokojska A., Estoński CIT 2.0. Atrakcyjniejszy, ale wciąż daleki od ideału, https://podatki.gazetaprawna.pl/artykuly/8270021,polski-lad-estonski-cit-spolki-podatki-rozliczenia.html, Data odczytu: 2023.04.22