Szukaj

Wady i zalety edukacji domowej

Edukacja domowa ma swoje wady i zalety, niemniej w ostatnich latach coraz częściej słyszy się o tej metodzie kształcenia. Rozczarowanie tradycyjnym systemem szkolnictwa powoduje, że rodzice szukają alternatywnego rozwiązania dla swoich pociech. Trzeba jednak pamiętać, że każde dziecko wymaga indywidualnego podejścia i rodzice powinni rozważyć wszystkie za i przeciw, zanim zaczną uczyć dziecko w domu.

Edukacja domowa - zalety i wady

Edukacja domowa ma sporo zalet, które czynią ten model nauczania bardzo konkurencyjnym wobec tradycyjnej szkoły.

Zalety edukacji domowej

Efektywne wykorzystanie czasu

Dzieci uczące się w szkole spędzają poza domem 5-8 godzin, jednak nie cały czas jest wykorzystywany na naukę. Tymczasem w edukacji domowej nie traci się czasu na dojazd, przerwy, apele, odpytywanie z poprzednich lekcji, sprawdzanie zadań domowych. W efekcie dziecko może spędzić w „domowej szkole” znacznie mniej czasu (3-4 godziny), a jednocześnie przerobić więcej materiału aniżeli w tradycyjnej placówce. Dziecko w edukacji domowej może zatem skończyć lekcje przed południem, a resztę dnia przeznaczyć na rozwijanie swoich zainteresowań i pasji, spotkania z przyjaciółmi, rekreację na powietrzu czy rozrywkę.

Zindywidualizowanie procesu nauczania

Szkoła klasyfikuje uczniów według wieku, a nie umiejętności czy tempa przyswajania wiedzy. W efekcie dzieci, które uczą się szybciej od innych, mogą odczuwać znużenie i brak zainteresowania lekcjami. Z kolei dzieci, które przyswajają materiał wolniej od innych, mogą nie nadążać podczas zajęć i muszą nadrabiać zaległości we własnym zakresie. Tymczasem jedną z najważniejszych zalet edukacji domowej jest zindywidualizowanie procesu nauczania. Dziecko może utrzymywać własne tempo nauki i nie musi do nikogo się dostosowywać. W dodatku po opanowaniu podstawowego programu dziecko może poświęcić więcej czasu na naukę swoich ulubionych przedmiotów lub zagadnień.

Komfort i bezpieczeństwo

Szkoła powinna zapewniać uczniom bezpieczeństwo, jednak zdarza się, że dziecko ulegnie wypadkowi albo stanie się ofiarą szykan, gróźb czy przemocy. Poza tym w środowisku szkolnym dzieci mają do czynienia z wieloma innymi negatywnymi zjawiskami takimi jak: dyskryminacja, stosowanie używek, wulgarne słownictwo, niezdrowa rywalizacja, kradzież, molestowanie seksualne. Tymczasem edukacja domowa zapewnia dziecku komfort i bezpieczeństwo, a także chroni je przed złym wpływem z zewnątrz.

Wsparcie kreatywności dziecka

W tradycyjnej szkole nauczyciel prowadzi zajęcia w formie wykładu. Taki sposób przekazywania wiedzy zazwyczaj nie wymaga od dziecka szczególnej kreatywności – musi tylko słuchać, robić notatki i odpowiadać na pytania. Natomiast w edukacji domowej sposób rodzice mogą wykazać się inwencją. Zajęcia mogą odbywać się w ogrodzie, parku, muzeum, teatrze, kinie czy centrum edukacyjnym. Można wykonywać różnego rodzaju doświadczenia albo dać upust kreatywności za pomocą rozmaitych akcesoriów (np. przyborów do makijażu czy półproduktów do rękodzieła). Wreszcie, nauka może odbywać się poprzez zabawę czy wykonywanie domowych czynności (np. sadzenie roślin, majsterkowanie).

Możliwość modyfikowania rozkładu zajęć

W domu nie trzeba trzymać się sztywnego planu zajęć i można go dowolnie modyfikować w zależności od potrzeb. Nie ma więc problemu z zapisaniem dziecka do dentysty, pójściem do kina czy na wystawę. W edukacji domowej rodzice i dzieci można przesunąć lekcje w taki sposób, aby nie kolidowały z innymi aktywnościami czy obowiązkami. Podczas planowania zajęć można też wziąć pod uwagę indywidualny rytm dobowy dziecka oraz jego predyspozycje. Przykładowo jeśli uczeń ma problem z przedmiotami ścisłymi, wówczas matematyka, chemia i fizyka powinny odbywać się w porach, kiedy dziecko jest najbardziej wypoczęte i aktywne.

Pogłębienie relacji dziecka z rodzicami

W edukacji domowej uczeń i rodzic spędzają ze sobą dużo czasu – znacznie więcej niż wtedy, gdy dziecko uczęszcza do szkoły. Podczas codziennych zajęć rodzic może budować swój autorytet i jednocześnie wzmacniać więź z pociechą. Dzięki wspólnej nauce rodzic lepiej poznaje możliwości i predyspozycje dziecka, a także jest na bieżąco z jego zainteresowaniami. Z kolei dziecko ma poczucie, że rodzic poświęca mu dużo czasu, co korzystnie wpływa na jego rozwój i zaufanie w relacji.

Edukacja domowa ma pewne minusy. Jakie potencjalne zagrożenia niesie za sobą fakt, że dziecko uczy się we własnym domu, a nie w klasie, pod okiem nauczyciela i wspólnie z innymi dziećmi?

Wady edukacji domowej

Problemy z socjalizacją

Dziecko uczące się w domu ma mniejszy kontakt z rówieśnikami. Stąd też rodzice mogą obawiać się, że ich dziecko w przyszłości będzie miało problem z relacjami społecznymi i odnalezieniem się na studiach czy w pracy. Jednak z badań przeprowadzonych w krajach anglosaskich wynika, że dzieci uczące się w domu nie cierpią na brak towarzystwa. Wręcz przeciwnie, mają duży kontakt z różnymi ludźmi – w rodzinie, sąsiedztwie, w codziennym życiu (np. sprzedawcy w sklepach), na placach zabawach, w grupach zainteresowań (chór, drużyna sportowa), ośrodkach kulturalnych czy wspólnocie religijnej.

Niski poziom nauczania

Szkoła zapewnia dziecku dostęp do wykwalifikowanej kadry, w której każdy nauczyciel specjalizuje się w konkretnej dziedzinie. Tymczasem w domu dziecko ma przeważnie tylko jednego nauczyciela – rodzica. Jedna osoba nie może znać się na wszystkim, w dodatku każdy ma określone predyspozycje – przykładowo rodzic „humanista” może mieć trudności z przekazaniem dziecku wiedzy z zakresu nauk ścisłych. Stąd też rodzice czasami obawiają się, że nie będą w stanie zapewnić dziecku takiego poziomu nauczania jak w szkole. Niemniej badania temu przeczą – dzieci wychowane w edukacji domowej mają tak samo dobre (a często znacznie lepsze) wyniki w nauce i sporcie jak dzieci z tradycyjnych szkół, a w życiu dorosłym często osiągają sukcesy zawodowe.

Brak predyspozycji u rodziców

Jednym z największych zagrożeń edukacji domowej jest postawa rodziców. Może się bowiem okazać, że nawet przy najlepszych chęciach rodzic nie będzie potrafił przekazać dziecku wiedzy czy utrzymać odpowiedniej dyscypliny. Braki pedagogiczne mogą przejawiać się rygorystycznym podążaniem za podręcznikami szkolnymi, jak i zbyt nonszalanckim podejściem do podstawy programowej. Rodzice mogą przystąpić do nauczania bez żadnego planu, co w konsekwencji może doprowadzić do chaosu, braku postępów dziecka w nauce i szybkiego „wypalenia się” rodzica.

Brak czasu

Edukacja domowa wymaga zaangażowania, tymczasem nie każdy rodzic jest w stanie poświęcić swojemu uczniowi odpowiednio wiele czasu. Nadmiar obowiązków zawodowych i domowych, konieczność zadbania o innych członków rodziny (zwłaszcza młodsze dzieci), załatwianie różnych spraw w ciągu dnia – to wszystko może sprawić, że nauka spadnie na dalszy plan i w efekcie dziecko nie otrzyma od rodzica wystarczającej uwagi.

Trudności w weryfikowaniu stanu wiedzy

W szkole nauczyciele na bieżąco monitorują poziom wiedzy dzieci – służą do tego testy, egzaminy, kartkówki, zadania domowe i odpytywanie przy tablicy. Ponadto uczniowie mogą sami ocenić swój stan wiedzy, porównując swoje wyniki z rówieśnikami. W edukacji domowej dziecko również przystępuje do egzaminów klasyfikacyjnych, jednak trudniej zweryfikować postępy w ciągu roku szkolnego. Wprawdzie rodzic może codziennie robić sprawdziany i odpytywać ucznia, jednak wówczas dziecko może szybko się zniechęcić i przestać współpracować. W edukacji domowej uczeń nie może też porównywać się z innymi dziećmi, więc nie wie, czy nie odstaje poziomem wiedzy od swoich rówieśników.

Problemy finansowe

W rodzinach, gdzie praktykuje się edukację domową, jeden z rodziców na ogół ogranicza swoją aktywność zawodową lub całkowicie rezygnuje z pracy. W efekcie rodzina utrzymuje się tylko z jednej pensji, co może doprowadzić do obniżenia poziomu życia domowników. W dodatku edukacja domowa może narazić budżet domowy na dodatkowe koszty, związane np. z zakupem pomocy dydaktycznych czy zatrudnieniem korepetytora.

Ograniczony dostęp do pomocy dydaktycznych

Podczas lekcji w szkole dzieci mogą korzystać z map, globusów, mikroskopów, akcesoriów do doświadczeń fizycznych i chemicznych, instrumentów muzycznych czy sprzętu sportowego. Tymczasem uczeń domowy ma do dyspozycji tylko to, co zorganizują rodzice. Niemniej szkoła (do której dziecko jest zapisane) powinna zapewnić uczniom w edukacji domowej dostęp do swoich zasobów, w tym materiałów dydaktycznych i podręczników. Dlatego warto sprawdzić, która szkoła jest przyjazna edukacji domowej i jest w stanie współpracować z rodzicem w zakresie wypożyczania pomocy naukowych.

Plusy i minusy edukacji domowej - podsumowanie

Edukacja domowa zapewnia dziecku indywidualne możliwości rozwoju. Dzięki nauce w domu uczeń może wykazać się kreatywnością i zyskuje więcej wolnego czas. Z kolei rodzice mają pewność, że ich pociecha uczy się w bezpiecznych i komfortowych warunkach. Niemniej sukces edukacji domowej zależy przede wszystkim od zaangażowania rodziców – jeżeli go zabraknie, wówczas dziecko może mieć w przyszłości trudności w nauce lub z zaadaptowaniem się w społeczeństwie.

Bibliografia / Netografia

  • Budajczak M., Edukacja domowa, GWP Gdańskie Wydawnictwo Pedagogiczne, 2004.
  • Kucharska A.M., Dlaczego edukacja domowa? Aksjologiczne uzasadnienia edukacji bez szkoły, „Wychowanie w Rodzinie”, 2014, nr 10 (2), s. 205-224.
  • domowi.edu.pl, Zalety i wady edukacji domowej, Data publikacji: 2022.07.08, Data odczytu: 2024.01.16
edukacja domowa wady i zalety

Podziel się opinią!

5 Responses

  1. Zdecydowanie uważam, że przejście na edukację domową to świetny pomysł!

    Po pierwsze, pozwala to na indywidualne dostosowanie tempa i metody nauki do potrzeb i możliwości dziecka. Każde dziecko jest inne i potrzebuje innej ilości czasu na przyswojenie danej wiedzy – edukacja domowa daje możliwość pełnego dostosowania się do tego rytmu.

    Po drugie, edukacja domowa może znacznie zredukować stres związany z ocenami i presją społeczną, jaka występuje w tradycyjnych szkołach. Dziecko może skupić się na nauce, a nie na porównywaniu się z innymi uczniami.

    Ponadto, edukacja domowa umożliwia głębsze eksplorowanie tych dziedzin wiedzy, które szczególnie interesują ucznia, zamiast ograniczać się tylko do sztywnego programu nauczania. To może rozbudzać w dzieciach prawdziwą pasję do nauki i pomagać w odkrywaniu ich naturalnych talentów i zainteresowań.

    Kolejny argument to możliwość lepszego dostosowania się do rytmu rodziny – nie ma konieczności dostosowywania całego życia rodzinnego do szkolnego rozkładu dnia. To szczególnie ważne dla rodzin, które podróżują, czy też mają nietypowy tryb życia związany z pracą rodziców.

    Moim zdaniem warto też podkreślić, że edukacja domowa może sprzyjać wzmocnieniu więzi rodzinnych, gdyż rodzice są bardziej zaangażowani w proces edukacyjny swoich dzieci i spędzają z nimi więcej czasu.

    Oczywiście, edukacja domowa to również wyzwanie i duża odpowiedzialność dla rodziców, ale moim zdaniem korzyści, jakie z niej płyną, są tego warte.

  2. Czy edukacja domowa może mieć wpływ na rozwój społeczny dziecka, i jeśli tak, to w jaki sposób? Słyszałam wiele na ten temat różnych opinii i ciekaw jestem, jak to jest Waszym zdaniem.

    1. Tak, moim zdaniem edukacja domowa może mieć wpływ na rozwój społeczny dziecka, ale ten wpływ jest zróżnicowany i może być zarówno pozytywny, jak i negatywny. Z jednej strony, edukacja domowa może prowadzić do ograniczenia kontaktów rówieśniczych, co w teorii może utrudniać dziecku nawiązywanie relacji społecznych. Z drugiej strony, edukacja domowa może również umożliwiać głębsze i bardziej znaczące relacje z rówieśnikami, ponieważ interakcje te nie są ograniczone tylko do kontekstu szkolnego i mogą być bardziej naturalne. Ponadto, edukacja domowa często umożliwia uczniom uczestniczenie w różnych grupach społecznościowych i organizacjach pozaszkolnych, co może wzbogacać ich doświadczenia społeczne. Kluczowe jest, aby rodzice świadomie dbali o to, aby ich dzieci miały możliwość interakcji z rówieśnikami i inne osoby spoza rodziny.

  3. Szkoda, że za czasów mojej młodości nauczanie domowe nie było tak rozpowszechnione, a wręcz prawie nikt o nim nie słyszał. Przez tradycyjne metody nauczania w szkołach wiele osób, w tym ja, traciło szansę na indywidualne podejście do swoich potrzeb edukacyjnych i rozwijanie swoich pasji w tempie dostosowanym do własnych możliwości. Widząc teraz zalety edukacji domowej, zastanawiam się, jak wiele mógłbym osiągnąć, gdybym miał możliwość uczenia się w takiej formie.

    W mojej ocenie nauczanie domowe pozwala na bardziej spersonalizowany sposób przyswajania wiedzy. Każde dziecko jest inne i ma różne predyspozycje, a edukacja domowa daje szansę na dostosowanie tempa nauki do indywidualnych potrzeb. Poza tym, uczniowie w domu mogą uczyć się w spokojniejszym środowisku, bez presji społecznej, która często występuje w tradycyjnych szkołach. To może znacznie przyspieszyć proces nauczania i pomóc w skupieniu się na rzeczywiście ważnych treściach. Edukacja domowa także pozwala na większą elastyczność w planowaniu zajęć i włączanie w proces nauczania rzeczy, które są poza standardowym programem szkolnym, co może wzbogacić wiedzę i rozwijać pasje ucznia.

    Jeśli kiedykolwiek zostanę rodzicem, na pewno rozważę dla mojego dziecka taką formę edukacji domowej. Wierzę, że to podejście może przynieść wiele korzyści i dać solidne podstawy do dalszego rozwoju w przyszłości.

  4. Sama zastanawiam się nad wyborem odpowiedniego modelu nauczania dla mojego dziecka. Z jednej strony edukacja domowa oferuje wiele korzyści, takich jak efektywne wykorzystanie czasu, zindywidualizowany proces nauczania, komfort i bezpieczeństwo, a także wsparcie kreatywności dziecka. Z drugiej strony tradycyjna szkoła ma swoje niezaprzeczalne zalety, takie jak możliwość nawiązywania relacji z rówieśnikami, dostęp do wykwalifikowanej kadry nauczycielskiej oraz różnorodnych pomocy dydaktycznych. W tradycyjnej szkole dzieci uczą się współpracy w grupie, radzenia sobie z konfliktami i nawiązywania nowych znajomości, co jest niezwykle ważne dla ich rozwoju społecznego. Ponadto, uczęszczając do szkoły, dzieci uczą się dyscypliny, odpowiedzialności i samodzielności, które w mojej ocenie są kluczowe dla ich przyszłego życia zawodowego i prywatnego. Chociaż edukacja domowa ma wiele zalet, to jednak zastanawiam się, czy nie pozbawiamy w ten sposób dzieci wielu doświadczeń, które mogą zdobyć tylko w tradycyjnej szkole. Decyzja o wyborze odpowiedniego modelu nauczania nie jest łatwa i wymaga głębokiej refleksji oraz analizy wszystkich za i przeciw. Myślę, że warto poprowadzić tutaj konstruktywną wymianę zdań. Być może pomoże nam wszystkim w przyjęciu wspólnego stanowiska.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *