Szukaj

Wady i zalety drewna

Drewno to najstarszy materiał konstrukcyjny i przez tysiące lat stosowania człowiek odkrył chyba wszystkie jego wady i zalety. Współcześnie coraz częściej zastępuje się je innymi surowcami (tworzywami sztucznymi, stalą), jednak są dziedziny, w których jest bezkonkurencyjne. Choć nie jest to materiał idealny (a może właśnie dlatego), drewno zyskało już około 30 tysięcy zastosowań. Dlaczego?

Drewno - zalety i wady

Drewno ma zdecydowanie więcej zalet niż wad, dzięki czemu ma szerokie zastosowanie w wielu dziedzinach przemysłu. Mimo że powstają coraz to bardziej innowacyjne rozwiązania technologiczne, naturalne drewno przeżywa obecnie swój renesans i cały świat na nowo odkrywa niezwykłe właściwości tego materiału.

Zalety drewna

Wszechstronne zastosowanie

Mówi się, że drewno może mieć nawet kilkadziesiąt tysięcy różnych zastosowań. Trudno to zweryfikować, jednak naturalny surowiec jest obecny w życiu każdego człowieka niemal w każdym jego momencie.

Drewno jest wykorzystywane do produkcji m.in.:

  • opału;
  • papieru i wyrobów papierowych;
  • elementów konstrukcyjnych budynków, mostów, statków, małej architektury etc.;
  • stolarki zewnętrznej i wewnętrznej (drzwi, okna, schody, podłogi);
  • mebli;
  • instrumentów;
  • sprzętu sportowego;
  • narzędzi;
  • akcesoriów niezbędnych w gospodarstwie domowym;
  • dekoracji;
  • materiałów drewnopochodnych (sklejka, płyty OSB, płyty wiórowe, płyty pilśniowe, płyty MDF).

Odnawialność surowca

Węgiel, gaz ziemny, piasek, kamień budowlany, żelazo – to tylko niektóre przykłady surowców, które występują na Ziemi w ograniczonych ilościach. Raz pozyskane są bezpowrotnie tracone i nie ulegają odtworzeniu, więc ich zasoby stopniowo się zmniejszają. Co innego drewno – to surowiec odnawialny, który można „produkować” praktycznie w nieskończoność. Niemniej kluczową kwestią jest prowadzenie rozsądnej gospodarki, w której pozyskiwanie materiału odbywa się w sposób zrównoważony, a państwo dba o dba o sukcesywne powiększanie obszarów leśnych.

Bardzo dobre właściwości fizyczne

Jedną z właściwości fizycznych drewna jest niski współczynnik przewodności cieplnej. Dzięki temu drewniana podłoga jest przyjemnie ciepła, a domy z litych drewnianych bali są równie (a czasami bardziej) ekonomiczne w ogrzewaniu jak domy murowane. Drewno jest również dobrym izolatorem dźwięku – drewniana podłoga świetnie tłumi odgłos kroków, a drzwi z prawdziwego drewna zapewniają większą dyskrecję niż drzwi z płyt. Ze względu na unikalne właściwości akustyczne niektóre gatunki drewna wykorzystywane są do budowy sal koncertowych i instrumentów. Kolejną ważną właściwością drewna jest sprężystość, dzięki której drewniane ściany nie pękają pod wpływem osiadania budynku. Drewno jest też stosunkowo lekkie, co usprawnia jego transport i ułatwia obróbkę.

Trwałość i wytrzymałość

Drewno to ogólnie materiał o dużej wytrzymałości, który charakteryzuje się wysoką odpornością na zginanie, ściskanie czy rozciąganie. Niemniej trwałość drewna zależy od jego rodzaju, klasy (np. sęki zwiększają podatność drewna na uszkodzenia) oraz czynników zewnętrznych (zmiany temperatury, wilgotność). Za najbardziej trwałe uważa się drewno pozyskane z takich drzew jak modrzew, dąb, cis, cedr, daglezja, kasztan, orzech czy heban.

Wysokie walory estetyczne

Naturalne wyroby drewniane zawsze będą uważane za bardziej szlachetne niż produkty z tworzyw sztucznych. Wiele osób ceni drewno za unikalny wygląd – drewno powstaje w naturze, a nie w fabryce, więc nie ma dwóch takich samych kawałków. Drewniane meble i elementy wykończeniowe nadają domowi przytulny charakter, a jednocześnie pasują do wielu stylów wnętrz (np. skandynawskiego, rustykalnego, klasycznego, industrialnego). Co więcej, ewentualne anomalie w budowie drewna (sęki, pęknięcia, nierówności) oraz zmiany wynikające z naturalnych procesów, poczytywane są bardziej jako zaleta niż wada. Mówi się nawet, że drewno żyje i starzeje się wraz z jego użytkownikami.

Łatwość obróbki

Drewno pozyskane na użytek prywatny to bardzo wdzięczny materiał. Można je dowolnie przycinać, szlifować, malować czy nadać mu określony wygląd za pomocą prostych, łatwo dostępnych narzędzi. Nowe drewno można postarzyć, a stare – odnowić. Drewno można również łączyć z innymi materiałami, takimi jak szkło, metal, skóra czy tkaniny. Tym sposobem nawet w warunkach domowych z drewna można wykonać meble, elementy wyposażenia czy dekoracje – wystarczy odrobina chęci, narzędzia i zmysł do majsterkowania.

Dostępność

Drewno to łatwo dostępny materiał, który bez problemu można kupić w mieście – wystarczy wybrać się do marketu remontowo-budowlanego lub hurtowni. Drewno można również dostać na tartakach, stolarniach i składach opału. Można je też pozyskać samodzielnie z lasu, przy czym najpierw trzeba udać się do leśniczego. Obecnie nie ma również problemu z zakupem drewna przez internet z dostawą do domu – można w ten sposób zamówić wyroby tartaczne (np. legary, deski), materiały drewnopochodne, a nawet opał.

Możliwość recyklingu/upcyklingu

Wyroby drewniane można odrestaurować, aby służyły kolejnym pokoleniom – dobrym przykładem jest tutaj drewniana podłoga, która po wycyklinowaniu i pomalowaniu wygląda jak nowa. Drewniane sprzęty można również przerabiać w taki sposób, aby pełniły zupełnie inną funkcję niż dotychczas (np. stare deski można wykorzystać na półki). A co z drewnem, które nikomu na nic się nie przyda? Można je oddać do recyklingu, gdzie zostanie przerobione na trociny, korę ogrodniczą czy płyty drewnopochodne. Poza tym stare drewno może służyć jako opał – o ile nie jest pokryte chemikaliami i nie zakazują tego przepisy.

Drewno ma pewne minusy i nie zawsze będzie najlepszym rozwiązaniem ze względów praktycznych czy finansowych.

Wady drewna

Łatwopalność

Niestety drewno łatwo się pali i ułatwia rozprzestrzenianie się pożaru. W związku z tym elementy z drewna wykorzystywane do konstrukcji budynków (np. więźby dachowe) powinny być pokryte specjalnym impregnatem ognioochronnym. Ze względu na łatwopalność drewna domy wykonane z tego materiału powinny być stawiane w większej odległości od innych zabudowań – co najmniej 12 metrów od budynków murowanych i 16 metrów od domów drewnianych (dla porównania dwa domy murowane mogą stać 8 metrów od siebie).

Podatność na czynniki atmosferyczne

Surowe drewno nie jest odporne na działanie czynników atmosferycznych. Pod wpływem słońca zmienia swój kolor (blaknie, szarzeje) i ulega osłabieniu, z kolei wystawione na deszcz czy śnieg – pęcznieje i stopniowo gnije. Drewno na zewnątrz szybciej się starzeje, przez co już po kilku latach może wyglądać nieestetycznie – trzeba wówczas pomyśleć o renowacji lub wymianie materiału na nowy.

Podatność na grzyby i szkodniki

Drewno przechowywane w nieodpowiednich warunkach (niezabezpieczone przed wilgocią, składowane bez przekładek) jest podatne na działanie grzybów. Czasami mikroorganizmy powodują jedynie powierzchowne zmiany objawiające się białym nalotem, jednak zdarza się też, że grzyb wnika głębiej i powoduje gnicie struktury od środka. Poza tym drzewo, zarówno w postaci surowej, jak i poddane obróbce, może paść ofiarą szkodników. Insekty zwane ksylofagami żerują w elementach konstrukcyjnych, podłogach, schodach i meblach, doprowadzając do stopniowej degeneracji ich struktury. Pozbycie się szkodników bywa trudne, a bez zastosowania odpowiednich środków można narazić się na duże szkody finansowe i niebezpieczeństwo (np. zawalenie dachu czy nawet całej konstrukcji budynku).

Podatność na pękanie i uszkodzenia mechaniczne

Pod wpływem dużej różnicy temperatur i zbyt szybkiego suszenia drzewo często ulega uszkodzeniu – pęka, wygina się, wypacza. Można temu zapobiec poprzez odpowiednio przeprowadzony proces sezonowania, co niestety wydłuża czas przygotowania drewna do dalszej obróbki. Drewno można również łatwo uszkodzić za pomocą tępych i ostrych narzędzi (np. siekiery). Poza tym w elementach drewnianych mogą powstawać rysy, wgniecenia i ubytki spowodowane zwykłym użytkowaniem (np. ślady pazurów psa na drewnianej podłodze.

Konieczność impregnacji i konserwacji

Ze względu na wyżej wymienione zagrożenia drewno wymaga impregnowania odpowiednimi środkami i regularnej konserwacji. Dotyczy to zwłaszcza konstrukcji wystawionych na działanie wody i czynników atmosferycznych (np. łodzi, domów drewnianych, wiat, zadaszeń tarasowych, mebli ogrodowych), choć takich zabiegów wymagają również elementy stosowane wewnątrz (więźby dachowe, schody, meble). Środki te trzeba zastosować na początku i w trakcie eksploatacji. Można tutaj wyróżnić m.in.:

  • lazury;
  • bejce i lakierobejce;
  • lakiery;
  • woski;
  • impregnaty do drewna konstrukcyjnego;
  • preparaty naturalne (np. olej lniany, smoła drzewna, olej tungowy);
  • preparaty specjalistyczne (owadobójcze, przeciwko pleśni).

Długi czas wytworzenia

W odróżnieniu od innych materiałów drzewa nie można wyprodukować w fabryce w ciągu kilku dni czy tygodni. Drzewa rosną kilkadziesiąt lat i nie można wycinać ich w dowolnym czasie. Z jednej strony trzeba zaczekać, aż drzewo wejdzie w proces starzenia, ale należy również zdążyć przed okresem, gdy zacznie tracić swoje właściwości i chorować. Pozyskiwanie materiału wykonuje się w tzw. wieku rębności, który różni się w zależności od drzewa. Przykładowo wyręb grabu, lipy, olszy i brzozy może odbyć się po ok. 80 latach, zaś wiek rębności dla modrzewia, klonu, jaworu i jesionu wynosi ok. 100 lat. Wiek wyrębu sosny, świerka, jodły, buka i dębu różni się w zależności od nadleśnictwa.

Wysoka cena

Schody, podłogi, meble i inne produkty wykonane z prawdziwego drewna nie należą do najtańszych. Dlaczego? Otóż sam materiał jest drogi, co wynika m.in. z czasochłonności wytwarzania, ograniczonej ilości oraz długotrwałej i kosztownej obróbki. Poza tym cena surowca zależy od rodzaju drzewa – im lepsze właściwości drzewa, tym więcej trzeba za nie zapłacić. Ze względu na wysoką odporność oraz drogi import szczególnie cenne są wyroby z drzew egzotycznych pochodzących z Ameryki Południowej, Afryki czy Azji.

Plusy i minusy drewna - podsumowanie

Drewno to materiał o niezliczonych zastosowaniach, który charakteryzuje się pożądanymi właściwościami fizycznymi takimi jak: wytrzymałość, sprężystość, niewielki ciężar. To dobry izolator cieplny i akustyczny, dzięki czemu doskonale sprawdza się w domu, np. jako wykończenie podłogi czy materiał na drzwi. Wiele osób ceni je za unikalny wygląd i przytulność, jaką wnosi do każdego wnętrza bez względu na styl. Mimo niektórych wad (wrażliwość na czynniki zewnętrzne i ataki szkodników, wysoka cena) drewno bez wątpienia pozostaje jednym z najważniejszych materiałów w przemyśle.

Bibliografia / Netografia

  • lasy.gov.pl, Obwieszczenie Ministra Rozwoju i Technologii z dnia 15 kwietnia 2022 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, Dz.U. 2022, poz. 1225
    Czas drewna, https://www.lasy.gov.pl/pl/informacje/publikacje/do-poczytania/czas-drewna-1/czas-drewna.pdf, Data odczytu: 2023.04.17
  • Suwała M., Drewno w meblarstwie, Instytut Badawczy Leśnictwa, Zakład Użytkowania Lasu, Leśne Prace Badawcze, nr 1, 2004
  • drzewna.com, Talarkiewicz W., Określanie właściwości drewna 742|01|01.02, Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007, https://www.drzewna.com/htm/a/cku/materiay-dla-suchaczy/stolarz/2–Okreslanie-wlasciwosci-drewna.pdf, Data odczytu: 2023.04.17
  • encyklopedialesna.pl, Wiek rębności, Encyklopedia Leśna, https://www.encyklopedialesna.pl/hasla/?t2f=wiek+r%C4%99bno%C5%9Bci&w2f=hasla, Data odczytu: 2023.04.17
  • uzdrew.pl, Pracownia stolarska UZDREW, Data odczytu: 2023.08.19
plusy i minusy drewna

Podziel się opinią!

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *